Het verraad van Anne Frank is spannende historische non-fictie waarin toponderzoekers van de FBI uitzoeken wie Anne Frank verraden heeft.
Wie verraadde Anne Frank en haar familie? Die vraag houdt historici al decennia bezig. Er is uitgebreid onderzoek naar gedaan, maar tot een eenduidige conclusie kwam het tot nu toe niet.
De vader van Anne, Otto Frank, overleefde de oorlog. Hij was vanzelfsprekend een van de eersten die erop gebrand waren om te achterhalen wie de familie heeft verraden. In de naoorlogse jaren ontsponnen zich meerdere theorieën over het verraad, dat leidde tot de arrestatie van het meisje dat later tot de beroemdste dagboekschrijver ter wereld zou uitgroeien.
Op annefrank.org lees je over de scenario’s die zouden hebben geleid tot het verraad, maar geen van die scenario’s komt helemaal rond. Zo zou de SD op 4 augustus een telefoontje hebben gekregen. Iemand zou hebben gebeld over Het Achterhuis. Dit verhaal is afkomstig van SD’er Silberbauer. Simon Wiesenthal, de beroemde nazi-jager spoorde deze Silbertauer op in de jaren ’60. Na enig doorvragen zegt deze Silbentauer niet zeker te weten of er inderdaad is gebeld en door wie.
Daar komt bij: in de zomer van 1944 was er nauwelijks telefoonverkeer mogelijk. De kans dat een gewone burger gebeld zou kunnen hebben met de SD lijkt niet waarschijnlijk. Sprak Silbertauer nog over een een man die gebeld zou hebben, er ging ook een verhaal over een vrouw die gebeld zou hebben. Ook daar is geen bewijs voor.
Dan is er nog Willem van Maaren, de magazijnmedewerker. Hij was nogal nieuwsgierig, jatte soms uit het magazijn van Opekta. Niemand vertrouwde deze man. Na de oorlog is zijn rol onderzocht. Er was geen bewijs van verraad. Nadat Silbertauer ging praten is er nogmaals onderzoek gedaan. Opnieuw zonder dat er bewijs kwam.
In haar biografie van Otto Frank suggereert Carol Ann Lee dat Tonny Ahlers, een Nederlandse nationaalsocialist, de verrader zou kunnen zijn. Tot nu toe wijst echter niets er op dat Ahlers wist van onderduikers in het Achterhuis.
Ook de naam van Lena Hartog deed de ronde. Ze was getrouwd met Lammert die bijbeunde in het magazijn aan de Prinsengracht 263. Hij praat met zijn vrouw over de onderduikers in het pand. Maar de grote vraag blijft onopgehelderd: sprak hij met haar voor of na 4 augustus, de dag van de inval. Was dat er na, dan is het weinig weinig verwonderlijk, aangezien hij de inval met eigen ogen heeft gezien.
Ans van Dijk wordt ook genoemd. Deze joodse vrouw zou voor de keuze zijn gesteld te helpen met de opsporing of deportatie. Journalist Sytze van der Zee (hij zit overigens in het team, net als Gerard Aalders, van wie we de biografie over dubbelspionne Leonie bespraken) houdt in zijn boek Vogelvrij onder meer de mogelijkheid open dat Van Dijk in contact stond met de nachtwaker die in 1944 een inbraak in het onderduikpand ontdekte. Er ontbreekt concreet bewijs.
Kortom, elk spoor loopt dood of is op z’n minst twijfelachtig. Het wemelt van de verhalen, de mogelijkheden, de scenario’s, maar geen enkel verhaal is waterdicht te bewijzen. Het verraad van Anne Frank maakt daarom wel erg nieuwsgierig. Een stevig internationaal coldcase-team houdt alles opnieuw tegen het licht. Het boek beschrijft het onderzoek onder leiding van oud-FBI-agent Vincent Pankoke. Hij en een team van historici, journalisten, wetenschappers, criminologen en forensisch experts hielden tienduizenden pagina’s aan documenten tegen het licht. Zo reconstrueerden ze een nauwgezet beeld van de maanden voor de arrestatie en deportatie van Anne Frank en haar familie in augustus 1944.
Ze kwamen tot een schokkende conclusie. Het verraad van Anne Frank van Rosemary Sullivan is het bijzondere verhaal van een uniek coldcaseonderzoek.
