Een wonderbaarlijk politicus is de titel van de biografie van Hans van Mierlo. Hubert Smeets kreeg toegang tot het privé-archief en reconstrueerde het bestaan van een politicus die zijn hele leven bleef zoeken.
We zijn erg benieuwd naar deze biografie omdat recent de biografie verscheen van Hans Wiegel. Van Mierlo en Wiegel zijn politieke tijdgenoten, liepen gelijktijdig rond op het Binnenhof, waren beiden liberaal, hoewel Van Mierlo natuurlijk ook daarover twijfelde. Van Mierlo stond aan de wieg van twee van de bijzonderste regeringen van de twintigste eeuw: het progressieve kabinet-Den Uyl (1973-1977) en de paarse kabinetten-Kok (1994-2002).
Het filmpje waarop de jonge Van Mierlo over straat loopt, rond de oprichting van D66, is bekend. Daar zien we een man die zijn doel gevonden heeft: het gezicht van D66. De donkerbruine stem, het chique accent waarin nog een vleugje Brabant hoorbaar is, de handen die de kraag opzetten. Een man met een ideaal: één grote progressieve volkspartij oprichten. Een rol die hij zijn hele verdere leven heeft gespeeld. Het lag helemaal niet zo voor de hand dat Van Mierlo op deze plek terecht zou komen. Hij stamde uit een Brabantse patriciërsfamilie, was wat onzeker en (net als Wiegel overigens) een student met een nogal stroeve studieloopbaan.
Maar in de revolte van de jaren ’60 vond hij zijn draai. Eerst als journalist en daarna als de partijleider van D66. De partij speelt tot op de dag van vandaag een grote rol in de Nederlandse politiek. Overigens niet zo groot als ze zich bij D66 wel eens willen verbeelden. De vraag is hoe Van Mierlo vandaag naar D66 en de politiek zou kijken. Zijn droom van een grote progressieve volkspartij is niet van de grond gekomen. Het bestel heeft zijn partij niet weten te hervormen. Ook grote staatkundige hervormingen liepen dood.
Journalist en historicus Hubert Smeets mocht als eerste Van Mierlo’s privéarchieven. In Een wonderbaarlijk politicus laat hij zien hoe politiek voor de twijfelaar Van Mierlo een intellectuele levenshouding was, geen kille machtsstrijd – al was hij niet vies van de macht. Deze biografie is het portret van een zoeker en een tobber, van een politicus die geen politicus was, maar Nederland wel vormgaf.
