Maria van Aelst. Nooit van gehoord? Jan Pieterszoon Coen zeker wel? De levens van deze twee historische figuren zijn met elkaar verbonden. En het grappige is: Maria van Aelst doet nauwelijks onder voor zeeheld Coen.
Anneloes Timmerie schreef ‘De mannen van Maria’, het levensverhaal van deze topvrouw avant la lettre. Want leek het er in 1625 nog op dat Maria voorbestemd voor een saai bestaan als ‘baarmoeder’, zoals Timmerie het noemt. Een grijze muis in een kleurrijke kolonie. Het lot beslist compleet anders.
Maria van Aelst ging in 1625 scheep naar Batavia. Min of meer besteld door Coen, die dringend verlegen zat om nette Hollandse meisjes die nette Hollandse kinderen konden baren. Ze werd dus uitgehuwelijkt aan een Nederlandse man op Batavia. Gelukkig voor Van Aelst maakt haar eerste man het niet lang. En ook haar eerste man overlijdt al snel.
Maria blijkt over een enorme handelsgeest te beschikken. Ze gaat handelen en vergaart steeds meer rijkdom. Ze valt op bij Antonio van Diemen, de latere goeverneur-generaal van Batavia en trouwt met hem (hij is een van de vijf mannen met wie Maria zal trouwen). Twintig jaar later keert Maria terug naar de Republiek: ze is een van de rijkste inwoners van de Republiek.
Zelf schreef Maria haar memoires niet. Dit boek is meeslepend omdat Timmerie zich verstout om in de huid van deze Bokita uit de Gouden Eeuw te kruipen. In geuren en kleuren beschrijft Timmerie de tijd waarin rassenongelijkheid net zo vanzelfsprekend was als het regenseizoen. Een periode waarin lijfstraffen in een bijzin werden afgedaan en waarin handeldrijven ten koste van de kolonie geen enkel punt was.
Het leest, kortom, als een authentiek tijdsdocument waarin we de ‘VOC-mentaliteit’ in volle glorie meekrijgen. Had een beetje historische distantie het boek goed gedaan? Wij denken van niet. Van de lezer die naar dit boek grijpt mag voldoende kennis van de historische context worden veronderstelt. Bovendien zou het dit heerlijke leesavontuur over de eerste Bokita te kort doen.
IN DIT FRAGMENT DRAAGT ANNELOES TIMMERIE EEN DEEL VOOR UIT HAAR BOEK.
