Vrijuit van Iris de Graaf is het verhaal van de NOS-correspondente met een even groot talent als liefde voor Rusland. De liefde was niet wederzijds.
Iris de Graaf kwam lange tijd vanuit Rusland miljoenen Nederlandse huiskamers binnen via het NOS-Journaal, waar ze een paar bepaald niet bescheten correspondenten in huis hebben. Neem Sjoerd den Daas die zich geregeld in het Chinees tegenstribbelend weg liet sturen door nukkige agenten van plekken waar hij blijkbaar niet mocht staan.
Iris de Graaf valt ook in die categorie. Als jonge vrouw trok ze naar Moskou om verslag te doen vanuit een steeds onaangenamer wordend land. Vanwege haar onbevreesdheid en vastberadenheid won ze in 2022 de Woman of the Year Award van Harper’s Bazaar. Helemaal vreemd was Rusland niet voor haar. Haar grootmoeder kwam ervandaan. Ze leerde zichzelf al jong Russisch met behulp van cassettebandjes.
Vrijuit van Iris de Graaf is een persoonlijk verslag over haar tijd in Rusland. Ze vertelt ze hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit het land van haar grootmoeder. In Moskou bouwt ze een tweede thuis op, en tegelijkertijd voelt ze de dreiging en het patriottisme de lucht verzwaren. Totdat ze voor haar eigen veiligheid halsoverkop terug moet omdat de straffen op verslaggeving over de oorlog zwaarder worden. Best een probleem, want zelfs het woord oorlog is verboden.
De Graaf was bepaald geen vanzelfsprekende keuze voor het correspondentschap, onthulde ze in een gesprek met Twan Huys. ‘De NOS had nog nooit een jonge vrouw naar zo’n zware geopolitieke post gestuurd. Collega’s twijfelden dan ook hardop of ik er wel heen moest. “Misschien moet je minder lippenstift opdoen of je haar niet zo blond verven, want anders heb je niet genoeg autoriteit om over Poetin te praten”, werd bijvoorbeeld gezegd. Ik zei: “Ik ga zoals ik ben, en anders zoek je maar iemand anders.’”
Dat dus: niet al te bescheten uitgevallen. Lezen dat boek!
