Cliënt E. Busken van Jeroen Brouwers is een heel bijzonder boek. Als lezer zit je één dag in het hoofd van E. Busken. In zijn hoofd draait een meeslepende carrousel van gedachten, gevoelens, herinneringen, associaties en nog veel meer.
Het tuimelt van woorden en zinnen die zowel verward als welbespraakt worden weergegeven. Want of Busken dementerend is en ooit een hersenchirurg, filosoof of industrieel ingenieur was, blijft een vraagteken.
Het verhaal: Busken is tegen zijn wil opgenomen in een verzorgingshuis (‘vrijheidberovende firma’). Hij is gefrustreerd en boos en weigert te spreken. De betrokken medewerkers minacht hij, zijn medecliënten meestal ook. De schrijver Brouwers herken je in de boosheid en het getier, net zoals in veel van zijn eerdere personages. Een tenenkrommend voorbeeld van hoe hij wordt toegesproken door een verzorgende en je kunt niet anders dan het eens
zijn met Busken. Ene Karel: “Olala oeioei stinkiestankie, ongelukje, kan gebeuren, niet huilen meneer Busken, niks aan het handje hoor; lossen we meteen opperdepopperdehupsakeetje.”
Want naast zijn hoofd vol spinsels is zijn lichaam ook in de war. Zijn gedoe met allerlei lichamelijke ongemakken is beeldend beschreven; de beschamende ‘ongelukjes’ met de luier, door hem ook wel incontinentieknoedel genoemd. Of hoe hij het tandpastadopje niet meer op de tube krijgt.
Je raakt vertrouwd met Buskens zelfbedachte taal (zorgdragendekundigetoezichthoudende’ of ‘voeltastgrijpgrabbelhuisdoktershandjes’) en
zinnen met veel woorden die hij associatief achter elkaar plakt: ‘..hoe mooi een vrouw is: weemakend verheven verstikkend mooi vond ik haar…’
Jeroen Brouwers heeft lak heeft aan taalconventies; zinnen van 10 regels zijn geen uitzondering, maar er zijn ook zinnen van slechts één betekenisvol woord. Zonder plot en toch heel spannend om te lezen. En elk hoofdstuk begint midden in een zin. Kan allemaal.
Symbolisch is de blauwe vlinder die opduikt op verschillende momenten gedurende de dag. Deze staat voor vrijheid of schoonheid, misschien kwetsbaarheid? Je mag het zelf invullen, grumpy old man Busken gaat het je zeker niet vertellen. Brouwers bewijst met dit boek wederom (voor het laatst misschien?) dat hij een virtuoos taalkunstenaar is. En heel jammer dat we Busken maar één dag mochten ontmoeten.
Dineke van der Wier
MEER LEZEN VAN BROUWERS? KLIK OP DE LINK
