De Belg van Mark Koster toont hoe bij regionale krant De Stentor het bloed tegen het plafond spoot. Hoe journalistieke moed met de mond wordt beleden – maar als de druk oploopt, blijken de hoofdredactionele ruggengraten veelal van rubber. En dan heb je nog het Belgische openbaar bestuur en de zakenwereld die innig verstrengeld in een niet al te strak opgemaakt bed liggen. De Belg van Mark Koster is een spannende reconstructie van de manier waarop de Vlaamse mediamagnaat Christian van Thillo een flink deel van de Nederlandse media in handen kreeg.
De eerlijkheid gebiedt te zeggen, dat naarmate het boek vordert, de sympathie voor de man die eigenaar is van DPG (tientallen kranten en tijdschriften, van radio- en televisiezenders en van onlinemerken) toeneemt. Koster beschrijft het donkerbruine oorlogsverleden van de familie Van Thillo. Pijnlijk, maar daar kun je Van Thillo moeilijk scheef op aankijken. De zeer welgestelde familie gaf wat groezelige blaadjes uit (en, veel belangrijker, bezat een bank!) en de jonge Christian vatte interesse op voor drukinkt.
Die interesse voor bladen, kranten en media paarde hij aan een zakelijk instinct dat hij handen en voeten gaf met een zeer degelijke opleiding aan een dure universiteit in Amerika. Gewapend met die passie en kunde kwam hij terug naar De Lage Landen en kocht hij de ene na de andere krant op. Ronduit hilarisch zijn de scenes die Mark Koster beschrijft waarin de arme Belg zijn verbijstering amper de baas kan over het stronteigenwijze, zelfingenomen Nederlandse journaille dat weigert in te zien dat ze zonder die Belg binnen de kortste keren in de WW belanden en dat met het oog op hun capaciteiten en karakter (of beter gezegd het gebrek daaraan) de bijstand lonkt.
Begin deze eeuw ligt de Nederlandse krantenwereld compleet op z’n gat. Meest bizarre voorbeeld is PCM met Volkskrant, Trouw, NRC, Parool en (lelijk eendje) AD. Opgeblazen hoofdredactionele ego’s vangen elkaar de hele dag vliegen af. Uitgeverijen zijn lui en zelfgenoegzaam en hebben veel te laat in de gaten gekregen dat de gouden tijden van de gedrukte media al geruime tijd vervlogen zijn en (opnieuw tot verbijstering van Van Thillo) houden redactieraden complete hoofdredacties gegijzeld met obscure redactiestatuten uit de jaren ’70.
Van Thillo weet in 2003 het noodlijdende Parool te reanimeren, koopt vervolgens het AD en geeft daar het moreel van de verslaggevers dat bij PCM een enorme deuk heeft opgelopen een enorme boost. Mind you: in de tussentijd werd de rest van PCM (met overgebleven kranten als Volkskrant, Trouw en NRC uitgewoond door opkoopfonds Apax).
Is het dan alleen maar hosanna in De Belg van Mark Koster? Nou nee. Mark Koster sprak zo’n beetje iedereen die de afgelopen 24 jaar bij DPG betrokken was. Hij stelt terecht vast dat DPG ons dagelijks voedt met nieuws, meningen en lifestyleadviezen. En daarbij zou de Antwerpenaar soms een duistere rol in de coulissen spelen. Inderdaad is de manier waarop in Vlaanderen het openbaar bestuur is vervlochten met de media wel erg exotisch. Zo zou Van Thillo een verhaal over een premierskandidaat die wat al te spontaan een afspraakje wilde maken met een Italiaanse pornolegende uit de krant hebben gehouden. De premierskandidaat stond in het krijt en kwam de mediamagnaat jaren later te hulp bij een akkefietje waarmee een leuk bedrag gemoeid was.
Hilarisch is ook de hypocrisie op krantenredacties. De Volkskrant schrijft diepgravende artikelen en vlammende commentaren over de perverse bonusstructuren in het bedrijfsleven, maar de hoofdredactie van deze krant is niet te beroerd om een niet kinderachtig douceurtje van Van Thillo aan te nemen. Hetzelfde speelt rond MeToo. Gretig worden bekende Nederlanders gekielhaald, maar als de hand van een topman binnen de DPG-organisatie wat al te vaak in het broekje van vrouwelijke collega’s verdwaalt, dan lezen we daar geen letter over.
Meest recente voorbeeld hogere school hypocrisie, begint in 2015 bij De Stentor waar onder leiding van Albert Besse, geassisteerd door chef Carin Smolders een angstcultuur ontstond waarin medewerkers slechte beoordelingen kregen aangesmeerd en te kakken werden gezet. Medewerkers van deze krant doen in De Belg van Mark Koster een even uitgebreid als verbijsterend boekje open.
Dat het geval met de Stentor niet op zichzelf staat, blijkt wel uit de recente ontwikkelingen bij het Brabants Dagblad. Die hebben het boek van Koster niet gehaald. Stentor-chef Smolders werd vorig jaar gepromoveerd tot hoofdredacteur van deze krant. Besse werd ook beloond voor zijn beulswerk en is directeur journalistiek voor alle regionale titels. Smolders stapte vorige week op als hoofdredacteur van Brabants Dagblad, omdat de redactie het vertrouwen wilde opzeggen. Journalisten omschrijven haar stijl van leidinggeven als vernederend.
Besse reageert op het opstappen van Smolders: ‘Carin laat hiermee zien dat zij het welzijn van de redactie en het Brabants Dagblad voorop zet. (…) Duidelijk is dat we verder moeten werken aan een meer open cultuur waarin iedereen zich gezien en gewaardeerd voelt’.
Het is deze door Mark Koster beschreven dynamiek binnen DPG die opvalt. Van Thillo heeft natuurlijk weinig trek om alle kantoorintriges op de krantenredacties te managen. Daarvoor heeft hij zijn paladijnen – kardinalen noemt Koster ze. Besse zou er een uitgesproken exponent van zijn: leidinggevenden die over lijken gaan om de DPG-wil uit te voeren. Likken naar boven, trappen naar beneden.
De balans? Ergens in De Belg van Mark Koster stelt iemand vast dat Nederland de betere journalisten heeft en België de betere courantiers. Als je ziet hoe Van Thillo de krantenwereld heeft gerationaliseerd en rendabel heeft gemaakt (en als je bedenkt dat de andere helft van de Nederlandse media in handen is van het eveneens Belgische Mediahuis) dan kun je die constatering wel onderschrijven. Vraag is of die ‘betere journalisten’ hun werk goed kunnen blijven doen als ze al te strak in een keurslijf worden gedwongen, al dan niet op de vingers gekeken door al dan niet wat al te fanatieke baasjes.
BESTEL HIER JE KATTENBROKKEN, LEKKERE GEURTJES, SCHOOLSPULLEN, KEUKENGEREI, KLEDING, BOEKEN, MUZIEK, SPORTSPULLEN EN STEUN LEESBEEST.
