Ze ontvluchtten nazi-Duitsland in de jaren ’30 en kwamen terug met de geallieerde bevrijders. De Ritchie Boys. Joodse jongens die op hun manier terugsloegen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Wie een boek wil schrijven over de(recente) geschiedenis moet een goed verhaal kunnen vertellen, maar vooral moet hij een goed verhaal weten te vinden. Een invalshoek, personage of gebeurtenis die nog niet al te bekend is, maar interessant genoeg om te vertellen. Over de bevrijding van Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn al bibliotheken volgeschreven, maar de Amerikaanse historicus Bruce Henderson is er in geslaagd een invalshoek te vinden die compleet uniek is.
Hij vertelt het verhaal van de Ritchie Boys. Het gaat over joodse jongens die in de jaren ’30 vluchtten voor de nazi’s en zich aansloten bij het Amerikaanse leger. In Kamp Ritchie in Maryland werden de al met al 2200 jongens klaargestoomd voor hun werk (veelal als vertaler en ondervrager) in het Amerikaanse leger.
Henderson volgt een aantal van deze jongens. Hij heeft de inmiddels hoogbejaarde mannen nog kunnen spreken en kreeg toegang tot een schat aan lang geheim gebleven archiefmateriaal.
Emigreren vanuit Duitsland was in de jaren ’30 bepaald geen sinecure. In de vrije wereld stond men niet te springen om grote aantallen joden op te vangen. Vaak kon maar een van de kinderen weg. Meestal werd de oudste zoon weggestuurd. Voor sommige jongens was dat vreselijk. Jonge jongens, tieners, die aan de andere kant van de wereld werden ondergebracht bij een ver familielid, weg van de ouders en broertjes en zusjes.
Een van die jongens is Werner Angress die na de opleiding in Kamp Ritchie wordt toegevoegd aan een regiment parachutisten. Klein probleem: hij was nog nooit uit een vliegtuig gesprongen en door slecht weer was het er in de aanloop naar D Day niet van gekomen. Toch wilde hij in juni 1944 mee in de vroege aanvalsgolf op Normandië. Het tekent de gedrevenheid van Angress dat hij het lef had om generaal James Gavin (alias Jumpin’ Jim) aan te spreken die onder de indruk leek van de vastberadenheid van deze slungel met zijn Duitse accent en hem toestemming gaf om te springen.
Dat Duitse accent zorgde voor verwarring en soms zelfs gevaar op allerlei fronten. Amerikanen bekeken de Duitse Joden vaak met wantrouwen. Later, tijdens de veldtocht door Europa zorgden de Amerikaanse soldaten met Duits accent voor verwarring bij gevangengenomen Duitsers. Die verbazing sloeg overigens regelmatig om in regelrechte angst wanneer het besef doordrong dat ze in handen waren van een Duitse jood…
De missie was levensgevaarlijk voor Ritchie Boys die tijdens gevechten in handen vielen van Duitsers op vrije voeten. In dit boek beschrijft Henderson hoe twee Ritchie Boys in koelen bloede werden vermoord door een Duitser toen hij doorkreeg dat hij met joden te maken had.
Werner intussen, werd gedropt tijdens D Day en meteen kwamen zijn vertaalkwaliteiten van pas toen zijn eenheid onder vuur kwam te liggen en een Duitse officier aankondigde dat ze onder granaatscherven zouden worden bedolven. Niet veel later was Werner krijgsgevangene. Niet voor lang, want al snel werden ze bevrijd. Wat volgt is een maalstroom van grote en kleine gebeurtenissen waarin Werner en zijn collega’s in terechtkomen. Gevechten, hinderlagen, verhoren, de joodse jongens reizen mee richting Nederland en richting Duitsland. Ze ontdekken de concentratiekampen en mogen na de oorlog naar huis.
De zoektocht naar de familie kon beginnen. Veel mannen ontdekken kort na de oorlog dat er geen enkel familielid meer in leven is. Werner vindt uiteindelijk zijn broers en zijn moeder terug in Amsterdam. ‘Toen Werner informeerde naar zijn vader, zei zijn moeder dat hij niet naar Nederland was teruggekomen. Ze vertelde dat haar zus (…) had geschreven dat hij naar het concentratiekamp Auschwitz was gestuurd. Werner wist meer van Auchwitz en de vernietigingskampen van de Duitsers dab zijn moeder, maar besloot dit voorlopig voor zich te houden.’
Nieuwsgierig naar dit boek? Vandaag besteld, morgen in huis. Ook als e-book.
Bekijk ook deze interessante documentaire.
